Kamuoyunu yakından ilgilendiren konulardaki sorular sürekli “ticari sır” olduğu gerekçesiyle yanıtsız bırakılıyor. Milletvekillerinin verdiği soru önergelerine AKP’li bakanlar bu gerekçeyle yanıt vermiyor.
Bilgi Edinme Kanunun kapsamında sorulan sorular da yine “ticari sır” gerekçesiyle karşılanıyor.
Milletvekillerinin özellikle mali konularda, kayırma, yolsuzluk şüpheleri üzerine ilgili Bakanlıklara yönelttiği sorulara verilen cevap, “ticari sır” oldukları gerekçesiyle açıklanamayacakları oluyor.
Çoğunlukla Türk Ceza Kanununun “Ticarî sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması” başlıklı 239’uncu maddesine dayandırılan bu gerekçe, neredeyse şaibelerin örtüsü haline gelmiş durumda.
Son dönemde “ticari sır” kapsamına alınarak kamuoyunun bilmesi engellenen konuların bir kısmı şunlar oldu:
AKP’li yöneticilerin maaşları: Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği’nde çalışan AKP’li yöneticilerin yaklaşık 100 bin TL maaş aldıkları iddiası Meclis gündemine taşındı. CHP Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakıroğlu, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesinde AKP’li yöneticilerin ne kadar maaş aldığını sordu. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, yasal süre geçtikten sonra verdiği yanıtta, talep edilen bilgilerin “ticari sır” olduğunu ve bu nedenle istenen bilgilerin verilemeyeceğini bildirdi.
Akkuyu Nükleer Santrali’nin inşaatı için ithal edilen malzemeler: CHP Mersin Milletvekili Alpay Antmen, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’a Akkuyu Nükleer Güç Santrali inşaatında kullanılmak üzere ithal edilen malzemelerin neler olduğunu sordu. Bu malzemelerin hangi ülkelerden ne kadar tutar karşılığında alındığını soran Antmen’e Bakanlığın cevabı, “ticari sır niteliğindeki firma bazlı bilgi taleplerinin karşılanması mümkün bulunmamaktadır” oldu.
AKP’li belediyelerin ithal ettiği ağaç, peyzaj ve zirai ürünler için yapılan harcama: AKP’li belediyelerin yurt dışından ithal ettiği ürün ve hizmetlere ne kadar harcama yaptığına ilişkin Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’ın yanıtlaması istemiyle CHP Mersin Milletvekili Alpay Antmen’in verdiği soru önergesi de yanıtsız kaldı. AKP’li belediyelerin 2003 ile 2020 yılları arasında yurt dışından ithal ettiği ağaç, peyzaj ve zirai ürünlere ne kadar ödendiğini soran Antmen, bu bilgilerin “ticari sır” niteliğinde olmasından dolayı yine cevap alamadı.
Doğalgazın pahalıya satın alınmasının nedeni: Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, CHP Milletvekili Ali Mahir Başarır’ın “Avrupa doğal gazın bin metreküpünü 120 dolar civarında satın alırken, Türkiye’nin aynı miktarda doğal gazı 280 dolara almasının nedeni nedir?” sorusuna “ticari sır” diyerek cevap vermedi. Ticari gizliliği olan konuların açıklanmasının anlaşmaya aykırılık oluşturacağını ifade eden Bakan Dönmez, bu durumun çiğnenmesinin yaptırımlara sebep olabileceğini belirtti.
Afrin’den getirilen zeytinyağlarının akıbeti: Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Afrin’den “iç pisayasaya sürülmemesi” ve “ihraç edilmemesi” şartıyla getirilen 44,5 milyon dolarlık zeytinyağlarına ilişkin soru önergesine “ticari sır” diyerek yanıt vermedi. CHP Hatay Milletvekili Mehmet Güzelmansur’un ihraç kaydıyla getirilen bu zeytinyağlarının ne kadarının iç piyasaya sürüldüğüne ilişkin soru önergesine Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin verdiği yanıtta, bu verilerin “ticari sır” olduğu belirtilerek açıklama yapılmadı.
Sera A.Ş.’nin faaliyetleri: CHP Antalya Milletvekili Aydın Özer’in, Tarım Bakanlığı bünyesinde kurulan ve üreticiden aldığı ürünü marketlere satan Sera A.Ş.’ye ilişkin soru önergesine Bakanlık’tan “ticari sır” yanıtı geldi. Özer’in Antalya’da üreticiden aldığı ürünleri zincir marketlere satmaya başlayan ve iddialara göre marketlere satış rakamı şartı koyan Sera A.Ş. ile ilgili verdiği soru önergesine Tarım Bakanlığı, “ticari sır” olduğu gerekçesiyle yanıt vermedi.
Kanadalı maden şirketinin işletme ruhsatının durumu: Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, Kaz Dağları’nda faaliyet gösteren Kanadalı maden şirketine ait Kirazlı Altın ve Gümüş Madeni’nin 13 Ekim 2019’da dolan işletme ruhsatının akıbetini öğrenmek için bilgi edinme başvurusu yaptı. Dernek, Bilgi Edinme Kanunu kapsamında yaptığı başvuruda süresi dolan ruhsatın yenilenip yenilenmeyeceğini ya da süresinin uzatılıp uzatılmayacağını sordu. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü yapılan başvuruyu, talep edilen maden ruhsatına ilişkin bilgilerin ‘ticari sır’ olduğu gerekçesiyle yanıtsız bıraktı.
Yurt dışından ithal edilerek işlenip yurt dışına ihraç edilen ürünlerin miktarı: CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer’in Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’a yönelttiği, yurt dışından ithal edilerek işlenip yurt dışına ihraç edilen ürünlerin miktar ve tutarlarına açıklık getirilmesine ilişkin sorulara Bakan Pekcan, verilerin “ticari sır” kapsamında olduğunu söyleyerek TÜİK’i adres gösterdi.
Nohut ve kırmızıbiberin ithal edilme gerekçesi: CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, kırmızıbiber ve nohutta vergi oranlarının düşürülmesini Meclis gündemine taşıdı. “Ülkemiz Çin ile birlikte dünyada en çok kırmızıbiber üretimi yapan ülkeler arasındadır” diyen Gürer, nohut ve kırmızıbiberin hangi gerekçelerle ithal edildiğini sordu. Gürer’in önergesine Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, ithalatçı firmalarla ilgili bilgilerin “ticari sır” niteliğinde olduğu için açıklanamayacağı cevabını verdi.
TRT’nin harcamaları: CHP Mersin Milletvekili Alpay Antmen’in soru önergesini yanıtlayan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay TRT’nin harcamalarının “ticari sır” olduğunu açıkladı. Antmen, TRT’de yayımlanan dizi, film ve belgesel sayısını ve bunlar için ne kadar harcama yapıldığını sordu. Oktay ise 2005 yılında 5005 iç yapım, 4 bin 465 dış yapım ve 57 sinema filmi olmak üzere toplam 9 bin 527 yapıma para ödendiğini aktardı. Oktay bu yapımlara ne kadar ödendiğini ise “ticari sır” olduğu gerekçesiyle açıklamadı.
Şehir hastanelerinin maliyetleri ve sözleşmeleri: CHP Balıkesir Milletvekili Fikret Şahin, Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca’nın cevaplaması için TBMM’ye verdiği soru önergesinde ABD’li danışmanlık şirketinin şehir hastaneleri projeleri ile ilgili maliyet bilgilerine ve sözleşmelere ulaşabilmesine rağmen, sözleşmelerin TBMM’ye gönderilmemesinin nedenini sordu. Şehir Hastanelerine ait sözleşmeler Bakanlık tarafından “ticari sır” olduğu gerekçesiyle kamuoyu ile paylaşılmadı.
Sayıştay’ın 2018 yılı denetim raporunda yer alan bilgiye göre, Sağlık Bakanlığı şehir hastanelerinin ihale dokümanı ile yatırım ve işletme dönemine ait sözleşme ve eklerini devletin denetim elemanlarıyla da paylaşmadı. Bakanlık verileri paylaşmamasına rağmen “paylaştık” dedi.
Kamu Özel İşbirliği sözleşmelerindeki geçiş garantileri: Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Osmangazi Köprüsü, Avrasya Tüneli, İzmir-Bursa Otoyolu gibi kamuoyunu ilgilendiren projeler için ihaleleri alan özel şirketlere verilen “geçiş garantileri” de “ticari sır” olduğu gerekçesiyle kamuoyu ile paylaşılmadı.
