Peyzaj Mimarı Dr. Elif Dikmen Diriöz’ün kaleminden…
İnsanların ve tüm canlılarını sağlığını tehdit eden çevre kirliliği, deniz kirliliği, doğal kaynakların yok edilmesi gibi önemli çevre sorunlarıyla mücadele etme tartışmaları içinde “sürdürülebilir kalkınma” kavramı giderek daha fazla önem kazanıyor (kureselamaclar.org). Bu kavramı merkeze alan pek çok uluslararası kuruluş ve farklı disiplinler, “sürdürülebilirlik” temeline dayanan çeşitli stratejiler geliştiriyor.
Çevre kalitesi yüksek olan kentlerde, yerel yönetimlerin, tüm sektörlerin ve insanların çevre dostu olan yaklaşımları benimsedikleri görülüyor. Sürdürülebilir kentlerde çevre bilincinin artması için çeşitli etkinlikler, festivaller, atölye ve sergiler düzenleniyor. Bu doğrultuda yerel halkın çevre dostu olan uygulamaları benimseyip, çevre ile ilgili düzenlenen etkinliklere katılması büyük önem taşıyor.
Yaşanmakta olan ve giderek geri dönülmez bir hale bürünmeye başlayan çevre kirliliği sorunları, sanatçıların insan-doğa-teknoloji arasındaki ilişkiyi sorgulamasına neden oluyor. Ekolojik Sanat da 1960 yıllarından itibaren çevre sorunlarına karşı dikkat çekmeyi hedefleyen bir sanat yaklaşımı olarak karşımıza çıkıyor. Doğal kaynakları koruyan ve toplumda çevre bilincinin artmasını sağlayan sanat anlayışı olarak bilinen Ekolojik Sanat, insanların çevre bilincinin artmasında, önemli bir rol ediniyor. Amaçları çevre sorunları ile ilgili insanları uyarmak olan ekolojik sanatçıların bazıları doğada buldukları malzemeleri biçimlendirirken, bazıları da atık malzemeleri değerlendirip sanat yapıtına dönüştürüyor.
Atık malzemelerin sanatta kullanılması
Ekolojik Sanat’ta, atıkların neden olduğu çevre sorunlarına dikkat çekebilmek için atıklardan oluşan sanat eserleri yaratılıyor. Atıkların sanatta kullanılması, atıkların neden olduğu çevre sorunlarına karşı uyarıcı olmayı görev ediniyor. Bu sanat alanında atık malzemelerin kullanımı, geleneksel sanattan farklılık gösteriyor. Atıkların sanat yapıtlarında kullanılması izleyicileri şaşırtıp etkilerken, çevreye karşı duyarlı bir bakış açısı da ortaya koyuyor.
Atık malzemeler, çevre sorunlarına karşı dikkat çekebilmek amacıyla, sanat yapıtları ve sergilerde kullanılıyor. Atık malzemelerle oluşturulan sanat yapıtları insanlarda çevre bilincinin oluşturulmasında önemli bir role sahip. Atıkların sanatta kullanılması, atıkların çöp formundan, sanat yapıtına dönüşmesini sağlıyor. Atıklardan meydana gelen sanat yapıtları, toplumun, çevre sorunlarına karşı dikkatini çekmede önemli bir rol oynuyor. Ayrıca atıklardan oluşan sanat yapıtları, sergilendikleri kente de estetik bir değer katıyor.
Dünyada deniz kirliliği ve denizlere atılan atıklara dikkat çekebilmek için, denizlerden çıkarılan atıklardan balık ve balina gibi sanat yapıtları oluşturuluyor. Atıklardan oluşan sanat yapıtları, halkın dikkatini çekebilmek amacıyla, kamusal alanlarda ve plajlarda sergileniyor.
Türkiye’de de atık malzemelerin kullanıldığı önemli sergiler ve etkinlikler düzenleniyor. Bu kapsamda, 2016 yılında (13 Ocak-5 Haziran 2016 tarihleri arasında) İstanbul Modern’de düzenlenen “YOK OLMADAN: Doğa ve Sürdürülebilirlik Üzerine Bir Sergi”de atıklardan meydana gelen eserlerle, çevre sorunlarına dikkat çekildi. Sergide ekoloji, doğa ve sürdürülebilirlik gibi kavramları yansıtan eserlere yer verildi.
Ocak 2022 yılında, İstanbul Havaalanı’nda (IGART) “0” Sıfır Noktası Sergisi düzenlendi. İstanbul Havalimanı’nda toplanan atık malzemelerle Sanatçı Deniz Sağdıç, atıkları sanata dönüştürdü.
Atık malzemelere ve geri dönüşüme dikkat çekebilmek amacıyla Refüze Sergisi’ni düzenleyen Sanatçı Fırat Karapınar’ın atıklardan oluşan eserleri de İzmir Büyükşehir Belediyesi Rotary 2440. Bölge işbirliğiyle Nisan 2022 yılında düzenlendi.
| Modernizm ile birlikte sanatta kullanılan malzeme çeşitliliği artması ve sanatçının yaratıcılığına bırakılmasının ardından 20. yüzyılın başlarında Kübizm akımıyla birlikte atıklar, farklı bir malzeme olarak sanatta yerini buldu. Kübizm akımının öncülerinden Picasso ve Braque, günlük yaşamda kullanılan gazete parçaları gibi nesneleri kullanarak, sanata yeni bir boyut kazandırdı. Günümüzde Kübist sanatçılar, birçok sanatçıya ilham kaynağı olmaya devam ediyor. |
