Hazırlığa göre odalar projeleri denetleyemeyecek, genel kurula nispi temsil düzeni getirilecek ve şube açmak için gereken üye sayısı 50 bine çıkarılacak.
Taslak ile TMMOB’un mesleği ve meslektaşlarını korumak için “gerekli gördüğü bütün faaliyetlerde” bulunmasının önü de kesiliyor. Böylece TMMOB’un kamuoyunu ilgilendiren konulara müdahil olmasının da engellenmesi amaçlanıyor.
Gazete Rüzgârlı’nın ulaştığı yasa teklifi taslağındaki düzenlemeler şöyle:
Proje denetimi yetkisi kaldırılıyor
Teklif taslağında meslek mensuplarının ürettikleri harita, plan, etüt, proje ve benzer işler ile ilgili olarak Birliğin herhangi bir denetim yapamayacağı hükmünün yer alması dikkat çekti.
Böylece TMMOB’a bağlı odaların, kamuoyunu yakından ilgilendiren kimi proje, imar planı ve çevre etüdü gibi konularda mesleki denetim yapması ve konuyla ilgili mücadele yürütmesinin de önüne geçilmiş olacak.
Taslakta TMMOB’un, yapacağı meslek disiplin denetimlerinde de ceza yetkisi kaldırıldı.
Delege seçimlerinde nispi oy dağılımı
Teklif taslağında, merakla beklenen seçim maddesi de değiştirildi. Buna göre nispi temsil sistemi getirildi ve grup listelerine oy oranında delege çıkarma yolu açıldı.
Birlik genel kuruluna delege seçiminde, her odanın 10 delege ile temsil edilmesi, kalan delegelerin odaların üye sayısı oranında dağıtılması hükmü de yapılan hazırlıkta yer aldı.
Mevcut yasada, Birlik Genel Kurulu’nda görev alması için oda genel kurullarınca seçilecek üye sayısı, toplam üye sayısının %2’si oranında ve 3 kişiden az, 100 kişiden çok olmayacak şekilde düzenleniyordu. Bu hüküm, söz konusu taslakta Birlik Genel Kurulu’na seçilecek delegelerin sayısının “2 bin kişi” olması hükmü ile değiştirildi.
Seçimin iki yılda bir yapılması ve seçilecek delegelerin meslekte en az 10 yıl kıdemli olan üyeler arasından seçilmesi kuralı ise eski maddeki hüküm ile aynı kaldı.
Seçimlerde, grup listeleri ve bağımsız adaylar da olabilecek
Taslağın düzenlemesine göre seçimlerde üyeler, oluşturacakları grup listelerinden veya bağımsız olarak da aday olabilecek. Seçime katılan grup listeleri ve bağımsız adaylar aldıkları oy oranına göre Birlik Genel Kurulu’na asil ve yedek delege seçilebilecek.
Şube açmak için 50 bin üye şartı
Taslakla, mevcut yasada yer alan “Her oda kendi umumi heyeti kararı ile tayin ve tespit olunacak yerlerde şubeler açabilir ve mümessillikler ihdas edebilir” maddesinin tümden kaldırılması planlanıyor.
Taslağa göre, odaların il merkezlerinde şube açabilmesi için toplamda en az 50 bin, bölgesi içinde ise en az 100 meslek üyesine sahip olmaları şartı getiriliyor. Buna göre yeterli sayıda meslek mensubu bulunmayan ve şube kuramayan odalar ise ancak oda genel kurulunun kararı ile en yakın şubeye bağlanabilecek ya da mümessillik açabilecek.
24 odanın 20’si şube açamayacak
Taslağa göre 24 odanın 20’si şube açamayacak. Geçen yıl sonu itibariyle üye sayılarına bakıldığında 50 bin ve üzeri üye sayısına sahip yalnızca 4 odanın olduğu görülüyor. Taslağa göre Elektrik Mühendisleri Odası, İnşaat Mühendisleri Odası, Makina Mühendisleri Odası ve Mimarlar Odası dışında kalan odalar üye sayıları 50 binin altında kaldığı için il merkezlerinde şube açamayacak, en yakın şubeye bağlanma ve mümessillik açma kararı için ise oda genel kurulunun kararını bekleyecek.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na tam yetki
Taslakta TMMOB’u denetleme yetkisi, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı kaldırıldığı için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na verildi. Bakanlığın Birliğe bağlı odaların idari ve mali denetimlerini yapacağı hükmü, verilen kanun teklifinde aynı kaldı. Ancak taslakta, Bakanlığın “ihbar veya şikayet başvurusu” üzerine de TMMOB ve odalar hakkında her türlü denetim yapabileceği ifadesi dikkat çekti.
Taslağa göre Birlik ve odalar, Bakanlık talep ettiği takdirde her türlü defter, kayıt ve bilgileri bakanlık müfettişlerine ibraz etmek, yazılı bilgi taleplerini karşılamak zorunda olacak.
Denetimde ‘sakıncalı’ görülen personel uzaklaştırılabilecek
Taslakla Bakanlık müfettişlerine, hükümlülüklerini yerine getirmeyen ya da görevi başında kalması, yapılan denetim bakımından sakıncalı görülen oda ve birlik personeli hakkında denetim süresi sonuna kadar görevden uzaklaştırma yetkisi de verildi.
Ayrıca taslakta, oda ve birlik üyeleri ile buralarda çalışan personelin, suç oluşturan fiil ve hareketler nedeniyle kamu görevlisi gibi cezalandırılabileceği ifadesi de yer aldı.
Birlik, ‘gerekli gördüğünde’ müdahale edemeyecek
Taslakla ayrıca, Birliğin “kuruluş amacı ile yapamayacağı faaliyetlerin” düzenlendiği maddede yapılan değişiklik ile TMMOB ve bağlı odaların yetkileri daraltılıyor.
Birliğin, meslek mensuplarının ortak gereksinimlerini karşılamak, kolaylaştırmak, mesleğin gelişmesini sağlamak için, mevcut yasada yer alan “gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunması”na ilişkin hüküm değiştirilerek, birliğin sadece “amaçları doğrultusunda” faaliyette bulunabileceği hükmü getirildi.
Oda genel kurulu yapısı değişikliği
Mevcut yasadaki oda genel kurulunun odaya kayıtlı üyelerden oluşacağı hükmü değiştirildi. Yeni düzenlemede, oda genel kurulunun şubelerden seçilecek ve sayısı genel kurul tarafından belirlenecek en fazla bin üyeden oluşması hükmü yer aldı.
Yapılan hazırlıkta, üye sayısı 10 binden fazla olan odaların genel kurul üye sayısının 500’den az olamayacağı, üye sayısı, belirlenen genel kurul üye sayısından az olan odaların üyelerin tamamının ise oda genel kurul üyesi sayılacağı şeklinde bir düzenleme de yer aldı.
