(Bu yazı, Peyzaj Mimarı Dr. Elif Dikmen Diriöz tarafından 17 Eylül Uluslararası Kıyı Temizleme Günü için yazılmıştır.)
Uluslararası Kıyı Temizleme Günü
Dünyada kentlerde nüfusun ve trafiğin artması, doğal kaynakların tahrip edilmesi, çevre kirliliği, hava kirliliği, deniz kirliliği gibi önemli sorunların yaşanmasına neden olmuştur. Yaşanan çevre kirliliği, insanların ve tüm canlıların sağlığını tehdit etmekte ve dünyada yaşayan tüm canlılar yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır. Doğal kaynakların sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi ve yaşanan çevre sorunları ile mücadele edilebilmesi için, farklı disiplinler ve uluslararası kuruluşlar çözüm arayışına girmiştir.
Avrupa Birliği 2017 yılında Malta’da Our Oceans (Denizlerimiz) Konferansı’nı düzenlemiştir. Bu Konferans, denizlerin korunup, sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi amacıyla düzenlenmiştir. Avrupa Birliği, daha güvenli ve sağlıklı denizler hedefini gerçekleştirebilmek amacıyla, 36 somut eylem taahhüdünde bulunmuştur.
Yaşanan çevre sorunları ile mücadele edilebilmesi için, insanların çevre bilincinin yüksek olması büyük önem taşımaktadır. Dünyada çevre kalitesi yüksek olan kentler incelendiğinde, bu kentlerde yaşayan insanların çevreye duyarlı olan yaklaşımları benimseyip, çevre koruma ile ilgili etkinliklere etkin bir biçimde katıldıkları görülmektedir. İnsanlara verilen çevre eğitimleri sayesinde, insanlar çevreye duyarlı olan yaklaşımları benimsemekte ve çevre ile ilgili düzenlenen etkinliklere dahil olmaktadır.
Avrupa Yeşil Başkent Ödülü’nü kazanan kentler, atıkların ayrıştırılması ve geri dönüştürülmesi için önemli stratejiler geliştirmiştir. Hamburg’da 2009 yılından beri, atıkların ayrıştırılması ile ilgili çeşitli projeler yürütülmektedir. Yürütülen projeler kapsamında yerel halka eğitimler verilmektedir. Hamburg’daki okullarda çocuklara, katı atıklar ve çevre ile ilgili çeşitli eğitimler verilmektedir. Ayrıca her yıl Hamburg’da, “Dünya Temizlik Günü” (Hamburg Cleans Up) etkinliği düzenlenmektedir. Gönüllüleri bir araya getiren etkinlikle, yerel halk, sivil toplum örgütleriyle katı atıkları toplamaktadır. Hamburg’da atık yönetimin etkin bir biçimde yönetilmesi sayesinde, yaklaşık olarak yılda karbon miktarı 1 milyon ton azalmıştır. Bu başarının sağlanmasında yerel halka verilen eğitimler büyük rol oynamıştır (Worldcleanupday, 2021).
Dünyada çevre kirliliği, deniz kirliliği gibi önemli çevre sorunlarının yaşanmasının en önemli nedenlerinden biri katı atıklardır. Denizlere atılan milyonlarca ton katı atık ve kimyasal kirlilik, denizlerdeki yaşamı ciddi biçimde tehdit etmektedir. Denize atılan plastik atıklar yüzünden, her yıl 100 milyon deniz canlısı yaşamını yitirmekte. Ayrıca her yıl 100 bin deniz canlısı, plastik atıklara dolandıkları için hayatlarını kaybetmektedir (copunesahipcik).
Denizlerimizin Korunması İçin Türkiye’de Gerçekleştirilen Projeler
Çocuklar İçin Proje
Denizlerimizin korunması ve çocukların çevre bilincinin artması için TURMEPA ve D-Marin Kids, “Yenilenebilir Enerji ve Denizlerimiz” projesini geliştirdi. Bu projenin amacı, çocukların çevre bilincini arttırmak (yesilcocuk.com).
Ayrıca öğretmenlerin eğitilmesi amacıyla, TURMEPA, D-Marinle işbirliği yaparak STEAM ile Denizleri Koruyorum Projesi’ni gerçekleştirdi. Aydın ve Muğla’dan projeye katılan öğretmenlere, TURMEPA tarafından, denizlerin önemi, deniz ekosistemi, sıfır atık hakkında eğitimler verildi. Bu eğitimlere katılan öğretmenler, kendi okullarında öğrencilere denizler konusunda eğitimler verecek (deniztemizturmepa).
TURMEPA ve Garanti BBVA “Mavi Nefes Projesi” ile 10 ton atık topladı
DenizTemiz TURMEPA ve Garanti BBVA, deniz kirliliğinin önlenebilmesi için “Mavi Nefes Projesi”ni geliştirdi. Proje kapsamında, Marmara Denizi’nde atık yüzey temizliği ve bölge illerinde deniz temizliği ile ilgili eğitimlere yer verildi. Marmara Denizi’nden üç ayda, 10 ton atık toplandı (denizcilikdergisi.com). “Mavi Nefes Projesi”, deniz turizminin yoğun olduğu Antalya Bölgesi’nde çalışmalarına devam ediyor. Atık alım gemisi, yüzey atık toplama hizmeti ve teknelerden siyah ve gri su alımı hizmetleri veriyor (deniztemizturmepa).
Uluslararası Kıyı Temizleme Etkinliği
TURMEPA, Türkiye’de Kıyı Temizleme Etkinliği’nin öncüsü olmuştur. Her yıl Eylül ayında, “Uluslararası Kıyı Temizleme” gününde, 100’den fazla ülkede yer alan gönüllüler, denizlerimizin korunması amacıyla, kıyı temizleme etkinliklerine katılmaktadır. 2002 yılından beri, Uluslararası Kıyı Temizleme etkinliğini, ülkemizde TURMEPA yürütmektedir. Denizlerimizin korunabilmesi için bu hafta sonu gönüllüler kıyılara bekleniyor!
Dr. Elif Dikmen Diriöz
Peyzaj Mimarı
